پی نوشت: معمولا در سطح شرکت های پخش و توزیع ،که دارای بیش از 100 قلم کالا هستند همیشه بین واحد های تامین کننده کالا و واحد سفارش دهنده اختلافاتی وجود دارد که در نهایت واحد فروش باید در این میان بیشتر تحمل استرس را داشته باشد ، بخصوص اگر این کالا ها جز محصولات استراتژیک شعبه فروش باشند ،بحث تعیین نقطه سفارش به عنوان یک راه حل در زمینه بهینه نمودن سطح موجودی ها و کنترل ها و کاهش هزینه های انبارداری و نگهداری مطرح می شود و این بحث هم مثل سایر مباحث علمی نیاز به داشتن زیر ساخت درستی از مولفه های انبار داری دارد و همچنین سیاست ها و استراتژی های سازمان ها هم در این زمینه موثر می باشد.
لذا این نوشته مثال انبار داری و تعاریف در راستای یک شعبه پخش مواد غذایی بیش از 100 قلم کالا در انبار سنخیت دارد .
چرایی موضوع :
اهیمت اقتصادی تعیین نقطه سفارش کالا :
با توجه به افزایش هزینه های نگهداری کالا (آتش سوزی- سرقت – تخریب- فساد کالایی )و هزینه اجاره ،نیروی انسانی و کم شدن تاریخ مصرف محصولات باعث گردیده است ،یکی از گلوگاه های اصلی که می تواند هزینه زا باشد (موجودی انبار ) مطرح است ،بخصوص در ماهای پایانی سال که در اکثر شرکت ها مصادف با تهیه صورت های مالی عملکرد یکساله می باشد و بر روی شاخص گردش دارایی و وجوه نقد بسیار اثر گذار است ،اکثر شرکت ها سعی می نمایند که در ماه های پایانی سال از کمترین سطح موجودی برخوردار باشند .
موارد مهم در انبار داری و تعیین نقطه سفارش در شرکت های پخش کالا :
1- در اکثر موارد کالا ها به صورت مستقل از یکدیگر هستند (ماست- دوغ – پنیر – کره) بر خلاف انبارداری ایران خودرو که کالا به صورت نیم ساخته و وابسته به همدیگر هستند .
2-معمولا در زمان ارسال چند کالا با هم تجمیع شده و ارسال می گردد.
3- به دلیل فساد پذیر و کنترل سطح موجودی انبار علاوه بر شمارش سیستمی از طریق شمارش عینی هم باید سطح موجودی را کنترل نماید .
4- تاریخ محصولات بر اساس اولین خروجی از اولین ورودی باشد (FIFO).
5-نقطه سفارش کالا بر اساس نوع تامین کننده می تواند متفاوت تعریف شود .
6- بیشترین خسارت ناشی از عدم کنترل موجودی ها ضایعات حاصل از انبار و ایجاد هزینه های غیر عملیاتی در شعبه می باشد .
7- چیدمان کالا و استفاده از باکس پالت می تواند در کنترل بهینه موجودی بسیار اهمیت داشته باشد.
8- کنترل کردن برگه کنترل کیفیت ابتدا توسط واحد تبادلات (اطلاع از موجودی کالا ) و بعدواحد مالی جهت تعاریف قیمت ها و کنترل قیمت های خریددرسیستم و در نهایت واحد انبار جهت جانمایی محصول بر اساس تاریخ و میزان گردش آن در انبار است.
9-انبار گردانی دوره ای توسط تیم فروش و مالی به همراه مدیریت انبار به صورت رندوم در طی ماه انجام و پیشنهاد می گردد.
10- بحث نظافت در انبار مواد غذایی شامل ( سم پاشی – تله گذاری و شستشو و جدا نمودن انبار ضایعات از انبار محصول بسیار حائز اهمیت است ).
یکی از موارد کنترل موجودی ،کنترل سرک و کسری روزانه است که امکان دارد به صورت عمدی و یا سهوی در انبار ایجاد گردد .
تعاریف :
نقطه سفارش “Order Point” به سطحی از موجودی کالا گفته می شود که در هر بار ارسال کالا مد نظر قرار می گیرد و وابسته به میزان مصرف تناژ روزانه محصول 2 – میزان زمان درخواست تا دریافت کالا می باشد.
نقطه سفارش = (مدت تهیه کالا *متوسط مصرف روزانه یا ماهانه) + حداقل موجودی
حداقل موجودی” Minimum Balance“
میران سطحی از کالا گفته می شود که همزمان با درخواست محصول همراه است و به تعداد روز های که برآور می گردد جهت تامین دوباره محصول بستگی دارد . معمولا ذخیره ایمنی 10% مصرف کل سالیانه براورد می شود و یا از فرمول زیر حساب می شود( این درصد با توجه به نوع شرکت پخش کالا و سیاست های کالایی می تواند متفاوت باشد) این شاخص بسیار مهمتر از نقطه سفارش کالا و بحرانی تر می باشد زیرا کاهش سطح موجودی از این شاخص باعث خسارت به بازار و خالی شدن سبد عرضه می گردد.
حداقل موجودی = نقطه سفارش – ( مدت تهیه کالا * میانگین مصرف روزانه یا ماهانه)
هر چه مدت زمان تامین کالا در انبار زیاد شود اصله میزان حداقل موجودی و نقطه سفارش بیشتر خواهد شد .
حداکثر موجودی کالا ” Maximum Availability“
بیشترین مقدار هر یک از اقلام کالایی است که موجودی نباید ازآن مقدار در انبار تجاوز کند. آگاهی از میزان حداکثر موجودی، از خرید و نگهداری بیش از حد اجناس جلوگیری می کند.
متوسط موجودی“Average inventory“
میزان موجودی بهینه کالا در انبار که واسته به میزان خروج کالا و مدت زمان تامین کالا می باشد .
متوسط موجودی = ( حداقل موجودی + حداکثر موجودی ) /2
مقدار بهینه سفارش = {(2*هزینه سفارش دهی*مصرف سال)/( ریال کالا *هزینه نگهداری کالا)}
هزینه های سفارش کالا (Ordering cost):
این هزینه شامل هزینه کرایه و تخلیه و بار گیری می گردد و رابطه معکوس با میزان درخواست محصول دارد یعنی هر چه میزان تناز و یا تعداد محصول با لاتر باشد هزینه کمتری را ایجاد می کنند .
و رابطه همبستگی با نقطه حداقل سفارش موجودی و میزان نقطه سفارش دارد .
هزینه نگهداری (Holding cost):
این هزینه شامل ارتباط مستقیم هزینه های دستمزد انبار داری وهزینه های غیر مستقیم اداری و خدمات بیمه ای و اجاره انبار دارد و همچنین میزان ریال محصول در کاهش این هزینه بسیار مهم است یعنی هر چقدر کالا با ارزش تر باشد با توجه به ثابت در نظر گرفتن هزینه های انبار به مقادیر محصول هزینه نگهداری آن پایین تر است .
سرک : به مازاد موجودی از یک یا چند کالا می گویند و این ممکن است در اثر خطای انبار دارد در هنگام تحویل گرفتن کالا و یا تحویل دادن کالا و یا خطای شمارش ایجاد گردد .
کسری : به کسری موجودی از یک یا چند کالا می گویند و این ممکن است در اثر خطای انبار دارد در هنگام تحویل گرفتن کالا و یا تحویل دادن کالا و یا خطای شمارش ایجاد گردد .
منابع جهت مطالعه بیشتر :
منبع : کتاب مدیریت خرید و اصول انبارداری نادر دیبایی انتشارات نگاه دانش
نمونه فرم تعین نقطه سفارش کالا
با سلام
ضمن تشکر ،اطلاعات فوق العاده مقید و سودمندبودند،موفق و پیروز باشید.
با سلام
با توجه به تعریف نقطه سفارش و حداقل موجودی ارائه شده در صورتی که بخواهیم نقطه سفارش را حساب کنیم پارامتر حداقل موجودی مجهول خواهد بود و در صورتی که حداقل موجودی را حساب کنیم پارامتر نقطه سفارش مجهول خواهد بود. بنابراین بنده فرمول ذیل را جهت محاسبه پیشنهاد می کنم.
نقطه سفارش= حداکثر مصرف روزانه * حداکثر زمان وصول کالا
حداقل موجودی = نقطه سفارش – (متوسط مصرف روزانه*متوسط زمان وصول کالا)
با تشکر
با سلام
لطفا در خصوص کنترل موجودی فروشگاه های زنجیره ای از سمت واحد توزیع کننده کالاها چه روشی پیشنهاد می شود؟